เงินได้พึงประเมินบางประเภท   ประมวลรัษฎากร  ให้สิทธิผู้ที่มีเงินได้พึงประเมินดังกล่าวสามารถแยกคำนวณภาษี  โดยไม่ต้องนำไปรวมคำนวณกับเงินได้พึงประเมินประเภทอื่นในการยื่นแบบแสดงรายการเพื่อเสียภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา ด้วย  โดยกำหนดไว้ในมาตรา  ๔๘ ( ๓ ) ถึง ( ๕ )   ทั้งนี้  เนื่องจาก มาตรา  ๕๐ แห่งประมวลรัษฎากร  ได้บัญญัติให้ผู้ที่จ่ายเงินได้พึงประเมินดังกล่าว ต้องหักภาษีเงินได้ไว้  ณ  ที่จ่าย แล้ว  ซึ่งบทบัญญัติของกฎหมายดังกล่าวเป็นการบรรเทาภาระภาษีให้ผู้มีเงินได้  เพราะการนำเงินได้พึงประเมินดังกล่าวมารวมกับเงินได้อื่น  ทำให้เงินได้สุทธิมีจำนวนมากขึ้น  และอาจต้องเสียภาษีในอัตราที่สูงกว่าจำนวนภาษีที่ถูกหักไว้ที่จ่าย  เงินได้พึงประเมินดังกล่าว คือ

                                ๑ )  กรณีตามมาตรา  ๔๘ ( ๓ )   ผู้มีเงินได้จะเลือกเสียภาษีในอัตราร้อยละ  ๑๕  ของเงินได้  โดยไม่ต้องนำไปรวมคำนวณภาษีกับเงินได้อื่นก็ได้  สำหรับเงินได้ตามมาตรา  ๔๐ ( ๔ ) ( ก ) และ ( ช ) ที่กำหนดไว้ในมาตรา  ๔๘ ( ๓ ) ( ก ) ( ข ) และ ( ค ) เท่านั้น  เงินได้ดังกล่าวคือ      ดอกเบี้ยพันธบัตร  ดอกเบี้ยเงินฝากธนาคารในราชอาณาจักร  ดอกเบี้ยเงินฝากสหกรณ์  ดอกเบี้ยหุ้นกู้  ส่วนดอกเบี้ยตั๋วเงินและดอกเบี้ยเงินกู้ยืมนั้น  จะต้องเป็นกรณีที่ได้รับจากบริษัทหรือห้างหุ้นส่วนนิติบุคคล หรือนิติบุคคลอื่นเท่านั้น  รวมถึงดอกเบี้ยที่ได้รับจากสถาบันการเงินที่มีกฎหมายโดยเฉพาะของประเทศไทยจัดตั้งขึ้นสำหรับให้กู้ยืมเงินเพื่อส่งเสริมเกษตรกรรม  พาณิชยกรรม  หรืออุตสาหกรรม   ผลต่างระหว่างราคาไถ่ถอนกับราคาจำหน่ายตั๋วเงิน  หรือตราสารแสดงสิทธิในหนี้ ที่บริษัทหรือห้างหุ้นส่วนนิติบุคคล หรือนิติบุคคลอื่นเป็นผู้ออก  และผลประโยชน์ที่ได้จากการโอนพันธบัตร  หุ้นกู้  ตั๋วเงิน หรือตราสารแสดงสิทธิในหนี้ที่บริษัทหรือห้างหุ้นส่วนนิติบุคคลหรือนิติบุคคลอื่นเป็นผู้ออก เฉพาะที่ตีราคาเป็นเงินได้เกินกว่าที่ลงทุน 

                จะเห็นได้ว่า  เงินได้ตามมาตรา  ๔๐ ( ๔ ) ( ช ) ที่เลือกเสียภาษีได้ตามมาตรานี้  ไม่รวมถึงผลประโยชน์ที่ได้รับจากการโอนการเป็นหุ้นส่วนด้วย

                สำหรับเงินได้ที่เป็นเงินปันผลและส่วนแบ่งกำไรตามมาตรา  ๔๐ ( ๔ ) ( ข )  จะเลือกเสียภาษีได้ในอัตราร้อยละ  ๑๐  ได้เฉพาะเงินปันผลที่ได้รับจากบริษัทหรือห้างหุ้นส่วนที่ตั้งขึ้นตามกฎหมายไทย  กองทุนรวม  หรือสถาบันการเงินที่มีกฎหมายโดยเฉพาะของประเทศไทยจัดตั้งขึ้นสำหรับการให้กู้ยืมเพื่อส่งเสริมเกษตรกรรม  พาณิชยกรรม  หรืออุตสาหกรรม เท่านั้น ตามมาตรา  ๔๘ ( ๓ ) วรรคสอง

                หากผู้มีเงินได้ตามมาตรา  ๔๐ ( ๔ ) ( ข )  นำเงินได้ดังกล่าวมารวมคำนวณเสียภาษีในการยื่นแบบแสดงรายการเพื่อเสียภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา  ก็จะได้รับเครดิตภาษีตามมาตรา  ๔๗ ทวิตามที่ได้ศึกษามาแล้ว

                ผู้มีเงินได้ตามมาตรานี้ จะถูกผู้จ่ายเงินได้หักภาษี  ณ ที่จ่าย ไว้แล้ว  เมื่อได้รับเงินได้ในอัตราเดียวกัน ตามมาตรา  ๕๐ ( ๒ ) แห่งประมวลรัษฎากร

                สำหรับเงินได้ที่เป็นเงินฝากธนาคารในราชอาณาจักรนั้น  พระราชกฤษฎีกา ฯ ( ฉบับที่  ๒๙๐ ) พ.ศ.  ๒๕๓๘ มาตรา  ๓  ลดอัตราภาษีสำหรับเงินได้ที่เป็นดอกเบี้ยเงินฝากธนาคารในราชอาณาจักรที่เป็นเงินฝากประจำตั้งแต่  ๕  ปี ขึ้นไป และเมื่อครบกำหนดฝากแล้วได้ถอนเงินฝากเพื่อใช้สำหรับการศึกษาของตนเองและครอบครัว หรือเพื่อใช้สำหรับที่อยู่อาศัยของตนเองและครอบครัว  หรือเมื่อผู้ฝากมีอายุครบ  ๕๕  ปี บริบูรณ์ขึ้นไป  โดยต้องเป็นบัญชีฝากประจำที่มีสมุดเงินฝากโดยเฉพาะเพื่อการเสียภาษีอัตราพิเศษนี้  แยกต่างหากจากเงินฝากประเภทอื่น  และต้องไม่นำเงินฝากดังกล่าวไปค้ำประกันการกู้ยืมเงินของตนเองหรือผู้อื่น  โดยให้เสียภาษีในอัตราร้อยละ  ๑๐  โดยธนาคารมีหน้าที่หักภาษีไว้  ณ  ที่จ่าย ตามมาตรา  ๕๐ ( ๒ ) ( ข )  และผู้มีเงินได้มีสิทธิเลือกเสียภาษีในอัตราดังกล่าวโดยไม่ต้องนำไปรวมกับเงินได้อื่น ตามมาตรา ๔๘ ( ๓ ) ( ก )

                สิทธิของผู้เสียภาษีตามมาตรา  ๔๓ ( ๓ )  นี้  ไม่มีกฎหมายกำหนดเวลาการใช้สิทธิ  หรือห้ามแก้ไขเปลี่ยนแปลงการใช้สิทธิไว้  ผู้มีเงินได้จึงมีสิทธิที่จะยื่นแบบแสดงรายการภาษีเงินได้บุคคลธรรมดาประจำปีภาษีนั้นใหม่  โดยไม่ต้องนำเงินได้ตามมาตรา  ๔๘ ( ๓ ) ( ก )  ดังกล่าวไปรวมคำนวณกับเงินได้อื่นได้  ( คำวินิจฉัยของคณะกรรมการวินิจฉัยภาษีอากร ที่  ๑๙ / ๒๕๓๓ )

                                ๒)  กรณีตามมาตรา  ๔๘ ( ๔ )  ผู้มีเงินได้ตามมาตรา  ๔๐ ( ๘ )  จากการขายอสังหาริมทรัพย์อ้นเป็นมรดก  หรืออสังหาริมทรัพย์ที่ได้มาโดยมิได้มุ่งในทางการค้าหรือหากำไร  มีสิทธิที่จะเลือกเสียภาษีเงินได้โดยคำนวณภาษีตามมาตรา  ๔๘ ( ๔ )  และไม่ต้องนำเงินได้ดังกล่าวไปรวมคำนวณกับเงินได้อื่นในการคำนวณภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา  โดยแยกเป็น  ๒  กรณี คือ

                                ( ก )  เงินได้จากการขายอสังหาริมทรัพย์อันเป็นมรดก  หรืออสังหาริมทรัพย์ที่ได้รับจากการให้โดยเสน่หา    การได้อสังหาริมทรัพย์ไม่ว่าโดยทางมรดก หรือได้รับการยกให้โดยเสน่หานั้น  เป็นการได้มาโดยมิได้มุ่งในทางการค้าหรือหากำไร  และไม่มีต้นทุน หากต้องนำเงินได้ที่ได้รับจากการขายอสังหาริมทรัพย์ไปรวมกับเงินได้อื่นในการคำนวณภาษีเงินได้บุคคลธรรมดาก็จะทำให้เสียภาษีเป็นจำนวนมาก  เพราะไม่มีค่าใช้จ่ายที่จะนำไปหักตามความจำเป็นและสมควร  แต่เนื่องจากผู้ที่ได้อสังหาริมทรัพย์มาโดยวิธีดังกล่าวมิได้มุ่งในทางการค้าหรือหากำไร  เมื่อขายอสังหาริมทรัพย์ดังกล่าวไป  ประมวลรัษฎากรจึงให้สิทธิที่จะเลือกไม่นำไปรวมคำนวณกับเงินได้อื่น และกำหนดวิธีคำนวณภาษีที่จะต้องเสียจากเงินได้ที่ได้รับจากการขายอสังหาริมทรัพย์ดังกล่าว โดย ให้หักค่าใช้จ่ายเป็นการเหมา ในอัตราร้อยละ  ๕๐  เหลือเท่าใดถือเป็นเงินได้สุทธิ  แล้วหารด้วยจำนวนปีที่ถือครอง  ได้ผลลัพธ์เป็นเงินเท่าใดให้คำนวณภาษีตามอัตราภาษีเงินได้  แล้วคูณด้วยจำนวนปีที่ถือครอง  ผลลัพธ์เป็นเงินภาษีที่ต้องเสีย

                สำหรับเงินได้จากการขายอสังหาริมทรัพย์ที่จะนำมาคำนวณเสียภาษีนั้น  มาตรา  ๔๙ ทวิ ให้เจ้าพนักงานประเมินกำหนดราคาขายอสังหาริมทรัพย์นั้นโดยถือตามราคาประเมินทุนทรัพย์เพื่อเรียกเก็บค่าธรรมเนียมจดทะเบียนสิทธิและนิติกรรมตามประมวลกฎหมายที่ดินซึ่งใช้อยู่ในวันโอน  ไม่ว่าราคาที่ซื้อขายกันตามปกติในท้องตลาดจะเป็นเท่าใดก็ตาม  ดังนั้น  หากราคาประเมินของอสังหาริมทรัพย์ที่ขายไปเป็นเงิน  ๑,๐๐๐,๐๐๐  บาท  แต่ขายอสังหาริมทรัพย์ไปในราคา  ๑๐,๐๐๐,๐๐๐ บาท  เงินได้พึงประเมินที่จะต้องนำมาคำนวณภาษีตามมาตรานี้  คือ ๑,๐๐๐,๐๐๐  บาท เท่านั้น

                ส่วน “จำนวนปีที่ถือครอง”  มาตรา  ๔๘ ( ๔ ) วรรคท้าย  หมายถึงจำนวนปีที่ได้กรรมสิทธิ์ หรือสิทธิครอบครองในอสังหาริมทรัพย์นั้น  ถ้าเกิน  ๑๐  ปี ให้นับเพียง  ๑๐ ปี  และเศษของปีให้นับเป็น ๑ ปี  เช่น  ได้ที่ดินมรดกมาในเดือน ธันวาคม  ๒๕๔๕  และขายที่ดินไปในเดือน มกราคม  ๒๕๔๙  จำนวนปีที่ถือครองคือ  ๕  ปี  หากที่ดินดังกล่าวมีราคาประเมินเพื่อเรียกเก็บค่าธรรมเนียมจดทะเบียนสิทธิและนิติกรรม  ๑,๐๐๐,๐๐๐  บาท   เมื่อหักค่าใช้จ่ายร้อยละ  ๕๐  แล้วจะเหลือเป็นเงินได้สุทธิ  ๕๐๐,๐๐๐  บาท  หารด้วยจำนวนปีที่ถือครอง  ๕  ปี เหลือเป็นเงินได้ในการคำนวณภาษี  ๑๐๐,๐๐๐  บาท   คำนวณภาษีเงินได้ตามอัตราภาษีเงินได้ร้อยละ  ๕  เป็นเงิน       ๕,๐๐๐  บาท  แล้วนำจำนวนปีที่ถือครองคือ  ๕  มาคูณ  คงเป็นภาษีเงินได้ที่ต้องชำระ  ๒๕,๐๐๐ บาท  การคำนวณตามมาตรานี้  จะไม่นำพระราชกฤษฎีกา ฯ ( ฉบับที่  ๔๓๐ )  พ.ศ.  ๒๕๔๘  มาใช้บังคับ เพราะไม่ใช่การคำนวณตามมาตรา  ๔๘ ( ๑ )

                                ( ข )  เงินได้จากการขายอสังหาริมทรัพย์ที่ได้มาจากทางอื่นนอกจาก ( ก )   หมายความว่า  อสังหาริมทรัพย์ที่ได้มาโดยมิได้มุ่งในทางการค้าหรือหากำไรนั้น  มิได้มาโดยไม่มีต้นทุนเหมือนกรณีตาม มาตรา ๔๘ ( ๔ ) ( ก )  เช่น  ซื้อบ้านพร้อมที่ดินมาใช้อยู่อาศัย  หรือซื้อที่ดินมาใช้ในการทำเกษตรของตนเอง   หรือได้รับโอนมาเป็นการชำระหนี้จากลูกหนี้  เป็นต้น   ดังนั้น  กรณีนี้  ประมวลรัษฎากรจึงให้หักค่าใช้จ่ายเป็นการเหมาตามพระราชกฤษฎีกา  ซึ่งได้แก่  พระราชกฤษฎีกา ฯ ( ฉบับที่  ๑๖๕ ) พ.ศ. ๒๕๒๙  ซึ่งให้หักค่าใช้จ่ายเป็นการเหมาตามระยะเวลาที่ถือครอง  หากถือครองเป็นระยะเวลาสั้น  ก็จะหักค่าใช้จ่ายได้มาก  โดยกำหนดว่า ถือครอง  ๑  ปี หักค่าใช้จ่ายได้ร้อยละ  ๙๒  ถือครอง  ๒  ปี  หักค่าใช้จ่ายได้ร้อยละ  ๘๔  ถือครอง ๓  ปี หักค่าใช้จ่ายได้ร้อยละ  ๗๗  ถือครอง  ๔  ปี หักค่าใช้จ่ายได้ร้อยละ  ๗๑  ถือครอง  ๕  ปี  หักค่าใช้จ่ายได้ร้อยละ  ๖๕  ถือครอง  ๖  ปี  หักค่าใช้จ่ายได้ร้อยละ  ๖๐  ถือครอง  ๗  ปี  หักค่าใช้จ่ายได้ร้อยละ  ๕๕  และ ถือครอง  ๘  ปีขึ้นไป  หักค่าใช้จ่ายได้ร้อยละ  ๕๐  หากผู้มีเงินได้มีค่าใช้จ่ายมากกว่านั้น  ก็ต้องมีหลักฐานมาแสดง และหักค่าใช้จ่ายได้ตามความจำเป็นและสมควร  โดยต้องนำมาตรา  ๖๕  ทวิ และ  ๖๕  ตรี แห่งประมวลรัษฎากรมาใช้บังคับโดยอนุโลม 

                เมื่อหักค่าใช้จ่ายแล้ว  เหลือเท่าใดเป็นเงินได้สุทธิ  แล้วหารด้วยจำนวนปีที่ถือครอง  ได้ผลลัพธ์เท่าใดนำไปคำนวณภาษีตามอัตราภาษีเงินได้  แล้วคูณด้วยจำนวนปีที่ถือครอง  ผลที่ได้คือจำนวนภาษีที่ต้องเสีย   ซึ่งวิธีการคำนวณหลังหักค่าใช้จ่ายตามพระราชกฤษฎีกาแล้ว ก็เหมือนกับกรณีตาม ข้อ ( ก ) นั้นเอง

                การคำนวณภาษีตามข้อ ( ก ) และ ( ข )  ดังกล่าว หากเกินกว่าร้อยละ  ๒๐  ของราคาขายคือประเมินตามมาตรา  ๔๙  ทวิ แล้ว จะต้องเสียเพียงร้อยละ  ๒๐  เท่านั้น ตามมาตรา  ๔๘ ( ๔ ) วรรคสอง  หากผู้มีเงินได้นำเงินได้ดังกล่าวไปรวมคำนวณกับเงินได้อื่น  มาตรา  ๔๘ ( ๔ ) วรรคสาม ให้หักค่าใช้จ่ายได้ ตามที่กำหนดไว้ใน ( ก ) หรือ ( ข ) แล้วแต่กรณี  แล้วนำเงินได้ที่เหลือไปรวมคำนวณกับเงินได้อื่น

                การเลือกเสียภาษีตามมาตรานี้  คำพิพากษาศาลฎีกาที่  ๕๓๒๓ / ๒๕๓๔  วินิจฉัยว่า  สิทธิที่จะเลือกเสียภาษีตามมาตรานี้  มิได้มีข้อจำกัดว่าจะหมดไปเมื่อใด  ดังนั้นจึงต้องถือว่าสิทธิของผู้เสียภาษีคงมีอยู่ตลอดเวลาที่ภาระในการเสียภาษียังคงมีอยู่  เมื่อเห็นได้ว่าการที่เสียยื่นเสียภาษีโดยวิธีนำเงินได้จากการขายอสังหาริมทรัพย์ตามมาตรา  ๔๘ ( ๔ )  มารวมคำนวณนั้น  เกิดจากความสำคัญผิด  เมื่อภาระหน้าที่ในการชำระภาษีของโจทก์ยังคงมีอยู่  โจทก์จึงมีสิทธิที่จะเปลี่ยนแปลงการยื่นแบบแสดงรายการเพื่อเสียภาษีเสียใหม่  โดยใช้วิธีการไม่นำเงินได้จากการขายอสังหาริมทรัพย์ดังกล่าวมารวมคำนวณเสียภาษี  เพื่อบรรเทาภาระภาษีตามที่ประมวลรัษฎากรให้สิทธิไว้ได้

          เงินได้พึงประเมินตามมาตรา  ๔๐ ( ๘ )  จากการขายอสังหาริมทรัพย์ที่บุคคลธรรมดาได้รับนั้น  ไม่ว่าจะเป็นอสังหาริมทรัพย์ที่ได้มาโดยทางการค้าหรือหากำไรหรือไม่ก็ตาม  มาตรา  ๕๐ ( ๕ )  กำหนดให้ผู้จ่ายเงินได้  ไม่ว่าจะเป็นบุคคลธรรมดา หรือบริษัทหรือห้างหุ้นส่วนนิติบุคคลหักภาษีเงินได้ไว้  ณ ที่จ่าย ด้วย  โดยกรณีที่ได้อสังหาริมทรัพย์อันเป็นมรดก หรือได้มาจากการให้โดยเสน่หา  ต้องคำนวณภาษีตามวิธีการในมาตรา ๔๘ ( ๔ ) ( ก )  คือ  หักค่าใช้จ่ายเป็นการเหมาร้อยละ  ๕๐  เหลือเท่าใดหารด้วยจำนวนปีที่ถือครอง  แล้วนำไปคำนวณภาษีตามอัตราภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา  ได้ผลลัพธ์เท่าใด คูณด้วยจำนวนปีที่ถือครอง  ผลที่ได้คือจำนวนภาษีที่ต้องหักไว้  ณ ที่จ่าย ส่วนกรณีที่ได้อสังหาริมทรัพย์ดังกล่าวมาโดยทางอื่น  ให้คำนวณหักภาษี ณ ที่จ่าย ตามวิธีการในมาตรา  ๔๘ ( ๔ ) ( ข )  คือ  หักค่าใช้จ่ายเป็นการเหมาตามพระราชกฤษฎีกา ซึ่งได้แก่พระราชกฤษฎีกาฯ ( ฉบับที่  ๑๖๕ ) พ.ศ. ๒๕๒๙  ที่กล่าวมาแล้ว และคำนวณภาษีโดยนำจำนวนปีที่ถือครองมาหาร  เหลือเท่าใด คูณด้วยจำนวนปีที่ถือครอง  ผลที่ได้คือจำนวนภาษีที่ต้องหักไว้  ณ ที่จ่าย

          ในกรณีของบุคคลธรรมดาที่ประกอบกิจการค้าอสังหาริมทรัพย์  แม้จะถูกหักภาษีไว้ ณ ที่จ่าย ในขณะจดทะเบียนโอนขายอสังหาริมทรัพย์ ตามมาตรา  ๕๐ ( ๕ )  ก็จะเลือกเสียภาษีตามวิธีการในมาตรา  ๔๘ ( ๔ )  ไม่ได้   แต่จะต้องเสียภาษีเงินได้จากเงินได้พึงประเมินที่ได้รับจริงจากการขายอสังหาริมทรัพย์  และต้องนำค่าใช้จ่ายที่เกิดขึ้นจริงมาหัก  ตามความจำเป็นและสมควรโดยนำมาตรา  ๖๕ ทวิ  และ ๖๕  ตรี มาใช้บังคับด้วยโดยอนุโลม  โดยมีหน้าที่ต้องยื่นแบบแสดงรายการเสียภาษีเงินได้ครึ่งปี  ตามมาตรา  ๕๖ ทวิ  ด้วย  และต้องเสียภาษีธุรกิจเฉพาะจากรายรับที่ได้รับจากการขายค้าอสังหาริมทรัพย์เป็นทางค้าหรือหากำไรด้วย

                การเลือกเสียภาษีเงินได้จากการขายอสังหาริมทรัพย์ตามมาตรา  ๔๘ ( ๔ ) ( ข ) นี้  หากพิจารณาโดยผิวเผินอาจเข้าใจว่า  เมื่อซื้ออสังหาริมทรัพย์มาแล้วขายไปหลังจากการขายไม่นานจะเสียภาษีเงินได้น้อย  เพราะหักค่าใช้จ่ายเป็นการเหมาได้มาก ทั้งยังคำนวณราคาขายตามราคาประเมินทุนทรัพย์เพื่อเรียกเก็บค่าธรรมเนียมในการจดทะเบียนสิทธิและนิติกรรมตามประมวลกฎหมายที่ดิน  มิได้คำนวณตามราคาขายจริง  แต่อย่าลืมว่า  การขายอสังหาริมทรัพย์ที่ต้องจดทะเบียนสิทธิและนิติกรรม  ที่ได้กระทำภายใน  ๕  ปี  นับแต่วันที่ได้อสังหาริมทรัพย์นั้นมา  ถือเป็นการขายอสังหาริมทรัพย์เป็นทางค้าหรือหากำไร  ที่ต้องเสียภาษีธุรกิจเฉพาะ ตามมาตรา ๙๑ / ๒ ( ๖ )  ประกอบพระราชกฤษฎีกา ฯ ( ฉบับที่  ๓๔๒ ) พ.ศ. ๒๕๔๑ มาตรา ๔ ( ๖ ) ซึ่งมีข้อยกเว้นเพียงไม่กี่กรณี  ดังนั้น  เมื่อจะขายอสังหาริมทรัพย์ที่ได้มาโดยทางอื่นที่มิใช้มรดก หรือการให้โดยเสน่หา จึงต้องพิจารณาถึงเรื่องของภาษีธุรกิจเฉพาะด้วย

                มีคำพิพากษาศาลฎีกาเรื่องหนึ่ง ซึ่งอธิบายถึงความแตกต่างของอสังหาริมทรัพย์ที่ขายว่าเป็นกรณีตามมาตรา  ๔๘ ( ๔ ) ( ก )  หรือ มาตรา  ๔๘ ( ๔ ) ( ข ) แห่งประมวลรัษฎากร คือ

                คำพิพากษาศาลฎีกาที่  ๗๓๙๕ / ๒๕๔๔   จำเลยที่  ๑  เป็นบิดาและผู้จัดการมรดกของผู้ตาย  ก่อนถึงแก่ความตาย  ผู้ตายได้ฟ้อง อ. กับพวกให้โอนขายที่ดิน  ๓  แปลงให้แก่ผู้ตาย  และจำเลยที่  ๑  ได้รับอนุญาตให้เข้าเป็นคู่ความแทนที่ผู้ตายในขณะที่คดีอยู่ในระหว่างการพิจารณาของศาลฎีกา  ต่อมา  ศาลฎีกาพิพากษาให้ อ. กับพวกโอนที่ดินทั้งสามแปลงให้แก่ผู้ตาย และรับเงินค่าที่ดินจำนวนหนึ่ง  โดยกำหนดให้โจทก์ในคดีดังกล่าวนำเงินไปวางศาลภายใน  ๒๘๐  วัน นับแต่วันอ่านคำพิพากษาศาลฎีกา   หากไม่วางเงินภายในกำหนดถือว่าผิดสัญญา  และ อ. มีสิทธิริบเงินที่ผู้ตายชำระแล้วทั้งหมด   หาก อ. ไม่ปฏิบัติตามให้ถือคำพิพากษาเป็นการแสดงเจตนาแทน  จำเลยที่  ๑ ในฐานะผู้จัดการมรดกของผู้ตายได้นำเงินไปชำระและจดทะเบียนรับโอนที่ดินทั้งสามแปลงตามคำพิพากษาแล้วจดทะเบียนขายที่ดินทั้งสามแปลงดังกล่าวในวันเดียวกัน  และขายที่ดินแปลงอื่นของผู้ตายอีก  ๒  แปลงในเวลาต่อมา   เงินได้จากการขายที่ดินทั้งห้าแปลงดังกล่าว  จึงเป็นเงินได้พึงประเมินตามมาตรา  ๔๐ ( ๘ )  แห่งประมวลรัษฎากร  ของกองมรดกของผู้ตายที่ยังมิได้แบ่ง  จำเลยที่  ๑  ซึ่งเป็นผู้จัดการมรดกของผู้ตายจึงมีหน้าที่ยื่นแบบแสดงรายการและเสียภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา ในชื่อกองบมรดกผู้ตาย   ตามมาตรา  ๕๗  ทวิ วรรคสอง  แห่งประมวลรัษฎากร  เมื่อกองมรดกมีเงินได้ตาม มาตรา  ๔๐ ( ๘ )  จากการขายอสังหาริมทรัพย์  ผู้จ่ายเงินได้จึงมีหน้าที่หักภาษีเงินได้  ณ ที่จ่าย ตามมาตรา  ๕๐ ( ๕ ) ( ก )  โดยคำนวณตามมาตรา  ๔๘ ( ๔ ) ( ก ) สำหรับอสังหาริมทรัพย์อันเป็นมรดก หรืออสังหาริมทรัพย์ที่ได้มาโดยเสน่หา  หรือหักภาษีเงินได้  ณ  ที่จ่าย ตามมาตรา  ๕๐ ( ๕ ) ( ข )  โดยคำนวณตามมาตรา  ๔๘ ( ๔ ) ( ข )  สำหรับอสังหาริมทรัพย์ที่ได้มาโดยทางอื่น   แล้วแต่กรณี  แล้วนำส่งต่อเจ้าพนักงานที่ดินผู้รับจดทะเบียนสิทธิและนิติกรรมในขณะที่มีการจดทะเบียน

                สำหรับที่ดิน  ๓  แปลง ที่จำเลยที่  ๑  ในฐานะผู้จัดการมรดกของผู้ตายจดทะเบียนรับโอนมาตามคำพิพากษาศาลฎีกาแล้วจดทะเบียนขายไปในวันเดียวกัน   ที่ดินทั้งสามแปลงดังกล่าวจึงเป็นอสังหาริมทรัพย์ที่กองมรดกที่ยังมิได้แบ่งกันระหว่างทายาท ได้มาหลังการตายของเจ้ามรดก  เมื่อจำเลยที่  ๑  ในฐานะผู้จัดการมรดกขายที่ดินที่กองมรดกได้มาดังกล่าวไป  เงินได้จากการขายที่ดินจึงมิใช่เงินได้จากการขายอสังหาริมทรัพย์อันเป็นมรดกตามที่ระบุไว้ในมาตรา  ๔๘ ( ๔ ) ( ก ) แห่งประมวลรัษฎากร  ซึ่งต้องเป็นเงินได้จากการขายอสังหาริมทรัพย์ของผู้มีเงินได้อันเป็นมรดก หรือได้รับจากการให้โดยเสน่หา  แต่เป็นเงินได้จากการขายอสังหาริมทรัพย์ที่กองมรดกได้มาโดยทางอื่น ตามมาตรา  ๔๘ ( ๔ ) ( ข )  แห่งประมวลรัษฎากร  ส่วนจำนวนปีที่ถือครองนั้น  เมื่อจำเลยที่  ๑  จดทะเบียนรับโอนกรรมสิทธิ์ที่ดินทั้งสามแปลงดังกล่าวมาเมื่อวันที่  ๑๕  กุมภาพันธ์  ๒๕๓๙  จึงต้องนับจำนวนปีที่ถือครองมาตั้งแต่ปี  ๒๕๓๙  หาใช่นับมาตั้งแต่ปี  ๒๕๓๔  ซึ่งเป็นปีที่ผู้ตามถึงแก่ความตายไม่  การที่เจ้าพนักงานที่ดินคำนวณหักภาษี  ณ  ที่จ่าย ของที่ดินทั้งสามแปลงดังกล่าว ตามมาตรา  ๕๐ ( ๕ ) ( ข ) ประกอบกับมาตรา  ๔๘ ( ๔ ) ( ข )  แห่งประมวลรัษฎากร และนับจำนวนปีที่ถือครองจึงถูกต้องแล้ว

                ส่วนที่ดินอีก  ๒  แปลงนั้น  เป็นที่ดินที่ผู้ตายซึ่งเป็นเจ้ามรดกมีอยู่แล้วก่อนตาย  เงินได้จากการขายที่ดินดังกล่าวจึงเป็นเงินได้จากการขายอสังหาริมทรัพย์อันเป็นมรดก ซึ่งต้องคำนวณหักภาษี  ณ  ที่จ่าย ตามมาตรา  ๕๐ ( ๕ ) ( ก )  ประกอบ มาตรา  ๔๘ ( ๔ ) ( ก ) แห่งประมวลรัษฎากร

                                ๓ )  กรณีตามมาตรา  ๔๘ ( ๕ )  เป็นเงินได้พึงประเมินจากการจ้างแรงงาน และเงินได้จากการรับทำงานให้ หรือเนื่องจากตำแหน่งงานที่ทำ ตามมาตรา  ๔๐ ( ๑ ) และ ( ๒ )  แห่งประมวลรัษฎากร  ที่นายจ้างจ่ายให้ครั้งเดียวเพราะเหตุออกจากงาน  ตามหลักเกณฑ์  วิธีการ  และเงื่อนไขที่อธิบดีกรมสรรพากรกำหนด  ( ประกาศอธิบดีกรมสรรพากร  เกี่ยวกับภาษีเงินได้  ( ฉบับที่  ๔๕ )  ) ซึ่งประมวลรัษฎากรกำหนดให้ผู้มีเงินได้ประเภทนี้มีสิทธิเลือกเสียภาษีเงินได้โดยไม่ต้องนำไปรวมคำนวณกับเงินได้อื่น  เนื่องจากเงินได้พึงประเมินตามมาตรา ๔๐ ( ๑ ) และ ( ๒ )  จะนำมาหักค่าใช้จ่ายรวมกันได้น้อยเพียงร้อยละ  ๔๐  แต่ไม่เกิน  ๖๐,๐๐๐  บาท  หากต้องนำเงินได้ที่ได้รับจากนายจ้างที่นายจ้างจ่ายให้ครั้งเดียวเพราะเหตุออกจากงาน  มารวมคำนวณกับเงินได้อื่น จะทำให้มีภาระภาษีจำนวนมาก  เพราะเงินได้ที่ได้รับจากนายจ้างเพราะเหตุออกจากงานดังกล่าวจะมีจำนวนสูง   รัฐประสงค์ที่จะให้ลูกจ้างที่ต้องออกจากงานดังกล่าวใช้เงินก้อนที่ได้รับในการดำรงชีพในขณะที่ไม่มีงานทำ  หรือใช้เป็นทุนในการประกอบอาชีพอื่น  จึงต้องการบรรเทาภาระภาษีสำหรับผู้ที่มีเงินได้ประเภทนี้  โดยให้แยกคำนวณภาษีได้  และมีวิธีคำนวณหักค่าใช้จ่ายเป็นพิเศษสำหรับเงินได้ดังกล่าว  จึงกำหนดไว้ในมาตรา  ๔๘ ( ๕ )  และกำหนดให้นายจ้างที่จ่ายเงินได้ดังกล่าวหักภาษี  ณ  ที่จ่ายไว้ ตามมาตรา  ๕๐ ( ๑ ) วรรคสาม โดยให้คำนวณหักภาษีเงินได้ไว้  ณ  ที่จ่าย ตามมาตรา  ๔๘ ( ๕ ) 

                ประกาศอธิบดีกรมสรรพากร  เกี่ยวกับภาษีเงินได้  ( ฉบับที่  ๔๕ )  ข้อ ๑.  กำหนดหลักเกณฑ์ว่า   เงินได้ที่นายจ้างจ่ายให้ครั้งเดียวเมื่อออกจากงาน หมายถึงเงินได้ดังต่อไปนี้

                                ( ก )  เงินได้ที่คำนวณตามหลักเกณฑ์และวิธีการเช่นเดียวกับวิธีการคำนวณบำเหน็จ  ตามกฎหมายบำเหน็จบำนาญข้าราชการ

                                ( ข )  เงินที่จ่ายจากกองทุนตามกฎหมายว่าด้วยกองทุนสำรอบเลี้ยงชีพ  หรือกองทุนตามกฎหมายว่าด้วยบำเหน็จบำนาญข้าราชการ

                                ( ค )  เงินชดเชยตามกฎหมายแรงงาน

                                ( ง )  เงินได้พึงประเมินที่จ่ายให้ครั้งเดียวเพราะเหตุออกจากงานที่มีวิธีการคำนวณแตกต่างไปจากวิธีการตาม ( ก )

                และประกาศอธิบดีกรมสรรพากรดังกล่าว  กำหนดเงื่อนไขที่ผู้มีเงินได้จะเลือกเสียภาษีแยกต่างหากจากเงินได้อื่นไว้  ๓  ข้อ คือ

                                ( ก )  เป็นเงินได้ที่จ่ายให้เนื่องจากออกจากงานที่มีระยะเวลาทำงานไม่น้อยกว่า              ๕  ปี

                                ( ข )  ในกรณีที่มีการจ่ายเงินได้ตามข้อ  ๑  จากผู้จ่ายรายเดียวกันหลายครั้ง  ไม่ว่าจะแบ่งจ่ายจากเงินประเภทเดียวกันหรือหลายประเภท  ผู้มีเงินได้จะเลือกเสียภาษีตามมาตรา  ๔๘ ( ๕ )  แห่งประมวลรัษฎากร  ได้เฉพาะเงินได้ที่จ่ายในปีภาษีแรกที่มีการจ่ายเงินได้ดังกล่าวเท่านั้น

                                ความในวรรคหนึ่ง  มิให้ใช้บังคับแก่กรณีที่มีการจ่ายเงินได้ตามข้อ  ๑  ให้แก่ข้าราชการซึ่งได้ลาออกจากราชการ ตามโครงการที่จัดตั้งขึ้นตามมติคณะรัฐมนตรี  ซึ่งมีวัตถุประสงค์ในการให้เงินช่วยเหลือแก่ข้าราชการซึ่งลาออกจากราชการก่อนเกษียณอายุ

                                ( ค )  ผู้มีเงินได้จะเลือกเสียภาษีในกรณีนี้ได้เฉพาะกรณีที่ผู้มีเงินได้ไม่นำเงินได้พึงประเมินดังกล่าวไปรวมคำนวณภาษี ตามมาตรา  ๔๘ ( ๑ ) ( ๒ )  แห่งประมวลรัษฎากร  ไม่ว่าทั้งหมดหรือบางส่วน

                นอกจากนี้  ตามประกาศอธิบดีกรมสรรพากรดังกล่าวยังกำหนดเงื่อนไขอื่น ๆ อีกหลายประการ สำหรับผู้ที่จะเลือกแยกคำนวณภาษีตามมาตรานี้

                คำพิพากษาศาลฎีกาที่  ๔๓ / ๒๕๔๗  โจทก์ได้รับเงินได้เพราะเหตุออกจากงาน  ๒  ประเภท  ประเภทที่  ๑  เป็นเงินชดเชยการเลิกจ้าง จำนวน  ๑,๐๒๒,๘๒๕  บาท  ซึ่งเป็นเงินชดเชยตามกฎหมายแรงงานที่ถือว่าเป็นเงินที่นายจ้างจ่ายให้ครั้งเดียวเพราะเหตุออกจากงานตามประกาศอธิบดีกรมสรรพากร  เกี่ยวกับภาษีเงินได้  ( ฉบับที่  ๔๕ ) ข้อ ๑ ( ค ) โดยนายจ้างจ่ายให้โจทก์ในวันที่  ๓๐  ธันวาคม  ๒๕๔๑  ประเภทที่  ๒  เป็นเงินได้ที่จ่ายจากกองทุนสำรองเลี้ยงชีพ  จำนวน

๑,๕๒๗,๘๕๕  บาท  โดยจ่ายในวันที่  ๘  กุมภาพันธ์  ๒๕๔๒  ซึ่งเป็นเงินที่จ่ายจากกองทุนสำรองเลี้ยงชีพ  ตามกฎหมายว่าด้วยกองทุนสำรองเลี้ยงชีพ  ตามประกาศอธิบดีกรมสรรพากร  เกี่ยวกับภาษีเงินได้  ( ฉบับที่  ๔๕ ) ข้อ ๑ ( ข )   ผู้จ่ายเงินจำนวนนี้ให้แก่โจทก์คือกองทุนสำรองเลี้ยงชีพ                   โนวาร์ตีส  ซึ่งเป็นนิติบุคคลต่างหากไม่ใช่นายจ้างของโจทก์เป็นผู้จ่าย  จึงเห็นได้ว่าเงินชดเชยการเลิกจ้างกับเงินที่จ่ายจากกองทุนสำรองเลี้ยงชีพ  ผู้จ่ายเงินให้แก่โจทก์ไม่ใช่ผู้จ่ายรายเดียวกัน  จึงไม่เข้าเงื่อนไขที่ผู้มีเงินได้จะเลือกเสียภาษีตามมาตรา  ๔๘ ( ๕  )  แห่งประมวลรัษฎากรได้เฉพาะเงินได้ที่จ่ายในปีภาษีแรกที่มีการจ่ายให้เท่านั้น  ดังนั้น  เมื่อโจทก์ได้รับเงินที่จ่ายจากกองทุนสำรองเลี้ยงชีพในปีภาษี  ๒๕๔๒  ซึ่งเป็นคนละภาษีกับที่โจทก์ได้รับเงินชดเชยการจ้าง  โจทก์จึงชอบที่จะนำเงินได้ที่จากกองทุนสำรองเลี้ยงชีพโนวาร์ตีส  จำนวน  ๑,๕๒๗,๘๕๕  บาท  ที่ได้รับในปีภาษี  ๒๕๔๒  มาเลือกเสียภาษีแยกต่างหากจากเงินได้อื่น  ตามมาตรา  ๔๘ ( ๕ )  แห่งประมวลรัษฎากรได้