ตาม ป.พ.พ.มาตรา 193/9 ที่บัญญัติว่า “สิทธิเรียกร้องใดๆ ถ้ามิได้บังคับภายในระยะเวลาที่กฎหมายกำหนด สิทธิเรียกร้องนั้นเป็นอันขาดอายุความ” และมาตรา 193/10 “สิทธิเรียกร้องที่ขาดอายุความ ลูกหนี้มีสิทธิที่จะปฏิเสธการชำระหนี้ตามสิทธิเรียกร้องนั้นได้”

ในคดีแพ่งถึงแม้ว่าหนี้ของเราขาดอายุความแล้ว เจ้าหนี้ก็อาจฟ้องร้องบังคับคดีได้ การที่สิทธิเรียกร้องหรือหนี้ขาดอายุความเป็นแต่เพียงเป็นเหตุให้ลูกหนี้ปฏิเสธการชำระหนี้ได้เท่านั้น ไม่ทำให้เจ้าหนี้เสียสิทธิที่จะฟ้องร้องบังคับคดี เพราะการที่หนี้ขาดอายุความไม่เป็นเหตุทำให้หนี้นั้นระงับแต่อย่างใด เจ้าหนี้ยังคงมีสิทธิที่จะฟ้องได้อยู่ ศาลจะพิพากษายกฟ้องไปเลยยังไม่ได้ ลูกหนี้ต้องยกเหตุที่หนี้ขาดอายุความขึ้นเป็นข้อต่อสู้ เพื่อปฏิเสธการชำระหนี้ตามฟ้อง แต่ถ้าลูกหนี้ไม่ยกเหตุขาดอายุความขึ้นเป็นข้อต่อสู้ ไม่ว่าจะเพราะเหตุใดก็ตาม ศาลก็ไม่อาจเอาเหตุหนี้ขาดอายุความยกเป็นเหตุให้ยกฟ้องได้ ตาม ป.พ.พ.มาตรา 193/23 “เมื่อไม่ได้ยกอายุความขึ้นเป็นข้อต่อสู้ ศาลจะอ้างเอาอายุความเป็นเหตุยกฟ้องไม่ได้”

ดังนั้น หนี้ที่ขาดอายุความ ไม่เป็นเหตุให้หนี้ระงับแต่อย่างใด ถ้ายังเป็นหนี้กันอยู่ไม่ว่าจะผ่านไปนานเท่าใด แม้จะขาดอายุความ หากยังไม่ได้ชำระหนี้กันหนี้ก็ยังคงเป็นหนี้อยู่ตลอด ดังนั้นหากภายหลังที่หนี้ขาดอายุความฟ้องร้องแล้ว แต่ลูกหนี้ได้มาชำระหนี้ให้แก่เจ้าหนี้ หนี้ก็เป็นอันระงับลงและภายหลังลูกหนี้จะเรียกเงินคืน โดยอ้างเหตุหนี้ขาดอายุความแล้วไม่ได้ ตาม ป.พ.พ.มาตรา 193/28 “การชำระหนี้ตามสิทธิเรียกร้องซึ่งขาดอายุความแล้วนั้น ไม่ว่ามากน้อยเพียงใดจะเรียกคืนไม่ได้ แม้ว่าผู้ชำระหนี้จะไม่รู้ว่าสิทธิเรียกร้องขาดอายุความแล้วก็ตาม”

ส่วนการที่ลูกหนี้ทำหนังสือรับสภาพหนี้ หรือชำระหนี้ให้บางส่วน ชำระดอกเบี้ย ให้ประกัน หรือกระทำการใดๆ อันปราศจากข้อสงสัยแสดงให้เห็นเป็นปริยายว่ายอมรับสภาพหนี้ตามสิทธิเรียกร้อง แต่การกระทำดังกล่าวจะเป็นการรับสภาพหนี้ได้ต้องกระทำระหว่างหนี้นั้นยังไม่ขาดอายุความ ถ้าหากหนี้ขาดอายุความไปแล้วก็ไม่มีกรณีที่จะรับสภาพหนี้ได้

ดังนั้น การที่ลูกหนี้ชำระหนี้บางส่วนไปภายหลังที่หนี้ขาดอายุความแล้ว จึงไม่เป็นเหตุให้อายุความสะดุดหยุดลงและเริ่มนับอายุความใหม่ แต่มีผลเพียงว่า ลูกหนี้ได้ชำระหนี้ไปแล้ว เป็นจำนวนมากน้อยเพียงใดนั้น ไม่สามารถเรียกคืนได้ ไม่ว่าลูกหนี้ได้ชำระหนี้ไปโดยรู้หรือไม่รู้กำหนดอายุความก็ตาม หนี้ส่วนที่เหลือที่ยังไม่มีการชำระก็ยังคงถือว่าขาดอายุความต่อไป ลูกหนี้ยังคงมีสิทธิปฏิเสธไม่ชำระหนี้ในส่วนนี้ได้ต่อไป